Name: Ślepy tor
Start: 2023-10-14T00:00:00.000Z
End: 2023-10-28T00:00:00.000Z
Location: Moniuszko Auditorium

Organization

Conductor

Łukasz Borowicz

Stage director

Marek Weiss

Set designer

Jagna Janicka

Costume designer

Anna Adamiak

Lighting designer

Bogumił Palewicz

Singer

Stanisław Kuflyuk

Samobójca

Krzysztof Szumanski

Zawiadowca

Anna Bernacka

Asysteka

Magdalena Pluta

Dama/Gajda

Robert Gierlach

Profesor

Bożena Bujnicka

I pasazerka

Magdalena Stefaniak

Feministka / I Zakonnica

Zuzanna Nalewajek

Feministka 2

Elwira Janasik

Feministka 3

Rafał Żurek

Eklog / Hook

Mateusz Zajdel

Dziennnikarz

Bartłomiej Misiuda

Partner Ekologa

Teatr Wielki - Opera Narodowa

Orchestra

Orchestra of the Polish National Opera

Others

Chorus of the Polish National Opera

Polish

Ślepy tor

Warsaw

Poland

Moniuszko Auditorium

Ślepy tor Meyer,K

Public

English

Approved

Ślepy tor to dzieło wyjątkowe – opera na temat współczesny, a wręcz aktualny, napisana przez dwóch wybitnych polskich artystów: Krzysztofa Meyera i Antoniego Liberę.

Pierwszy z nich to jeden z najwybitniejszych współczesnych kompozytorów. W młodych latach wyróżniany podopieczny Krzysztofa Pendereckiego; później uczeń Nadii Boulanger i Witolda Lutosławskiego; dzisiaj emerytowany profesor kompozycji w Akademii Muzycznej w Kolonii. Wybitny znawca twórczości Szostakowicza, któremu poświęcił znakomitą monografię, a także skomponował trzeci akt Graczy. Ma na swoim koncie zarówno wielkie dzieła symfoniczne, jak i twórczość kameralną, a także młodzieńczą operę według Cyberiady Stanisława Lema. Laureat licznych prestiżowych nagród.

Antoni Libera z kolei to znany pisarz i tłumacz. Autor bestsellerowej powieści Madame, przełożonej na ponad dwadzieścia języków i finalistki prestiżowej IMPAC Dublin Literary Award w 2002 r.; a ponadto znawca i tłumacz twórczości Samuela Becketta. Przyswoił polszczyźnie wszystkie dramaty irlandzkiego noblisty, a także wystawiał je w teatrze, zarówno w Polsce, jak i za granicą. Jest też autorem nowych przekładów wielu dzieł klasyki, m.in. Sofoklesa, Szekspira, Racine’a, Hölderlina i Kawafisa.

Jesteśmy oto na małej stacyjce w fikcyjnym księstwie Alpos – w samym centrum Europy – która znajduje się w pobliżu wielkich szlaków komunikacyjnych między głównymi metropoliami kontynentu. Spotykają się tu pasażerowie podróżujący w różne strony. Muszą oni jednak najpierw dostać się do Berna, gdzie zatrzymują się wielkie międzynarodowe ekspresy.

Pasażerowie reprezentują różne światopoglądy i postawy społeczne. Najpierw są to Moderniści, którzy zmierzają na wielki kongres w Paryżu, gdzie ma być ustanowiona flaga Ziemi. Następnie są to Konserwatyści udający się na „Dni Świętości” do Rzymu. A w końcu – tajemniczy Barbarzyńcy/Terroryści, którzy jadą na akcję do Berlina.

Notoryczny brak punktualności na kolei sprawia, że pasażerom grozi spóźnienie na przesiadkę w Bernie. Z tarapatów wybawia ich jednak niespodzianie Samobójca, który przykuł się do torów kajdankami. Zawiadowca stacji bowiem, chcąc go uratować, a zarazem uniknąć katastrofy, musi zatrzymać awaryjnie międzynarodowy ekspres, a to pozwala wszystkim nielegalnie do niego wsiąść.

Oryginalność Ślepego toru polega na przedstawieniu powiastki filozoficznej w formie operowej. Kompozycją rządzi symboliczna liczba 3: trzy akty, trzy grupy pasażerów, trzy próby samobójcze (stąd podtytuł „do trzech razy sztuka”). Głównymi protagonistami są Zawiadowca Stacji i Samobójca. Pierwszy reprezentuje wiarę w porządek za wszelką cenę (mimo braku złudzeń), drugi – zwątpienie związane z przesytem i dekadencją. Niestety tam, gdzie toczy się ów odwieczny spór o sens świata, tam wkracza trzecia („ciemna”) siła i gubi wszystkich.

Libera w otwarty sposób nawiązuje do poetyki Teatru Absurdu, w szczególności zaś do późnych sztuk Sławomira Mrożka, przesyconych goryczą i głębokim pesymizmem. Liczne akcenty komiczne i groteskowe wyostrzają posępną wymowę utworu. Czarny humor służy tu ironii i sarkazmowi. Świetnie korespondują one z muzyką Meyera, która coraz to przechodzi z tonacji buffo w tonację serio. Wydaje się ona wprost idealna do wyrażenia zawartych w libretcie idei: formalnie – elegancka, nieskazitelna technicznie, logiczna i „zapięta na ostatni guzik” (tak właśnie jak Zawiadowca Stacji), a treściowo – pełna niepokoju i dysonansów, namiętna, z elementami grozy i rozpaczy (tak właśnie jak Samobójca). A wszystko to jednoznacznie odnosi się do współczesnej cywilizacji Zachodu, targanej dramatycznymi rozterkami i konfliktami, i zagrożonej z zewnątrz nagą przemocą (w domyśle: agresja Rosji na Ukrainę).

Spektakl reżyseruje Marek Weiss, który ostatnio przygotował na naszej scenie świetnie przyjętego Manru Ignacego Paderewskiego.

Zapowiada się inscenizacja nie tylko atrakcyjna wizualnie i muzycznie, ale i intrygująca myślowo. A przy tym dowcipna, inteligentna, z wieloznacznym, ironiczno-sarkastycznym przesłaniem. Nieczęsto zdarza się w operze tego rodzaju propozycja.

polski

Dead End is a remarkable work: an opera exploring current issues, written by two prominent Polish artists, Krzysztof Meyer and Antoni Libera.

Krzysztof Meyer is considered one of the most prominent present-day composers. He was a noteworthy student of Krzysztof Penderecki, then a pupil of Nadia Boulanger and Witold Lutosławski, and finally, a professor of composition of the Cologne University of Music, now retired. As an eminent expert on Shostakovich, he penned a monograph on the composer and composed the third act of The Gamblers. A composer of mainly large-scale symphonic pieces and chamber music, he also wrote a youthful opera after Stanisław Lem’s The Cyberiad. The composer has a number of prestigious awards to his name.

Antoni Libera is a recognised writer and translator. His bestselling novel Madame was translated into more than twenty languages and was shortlisted for the International IMPAC Dublin Literary Award in 2002. He is an expert on Samuel Beckett and translator of his works. He rendered into Polish all the Irish Nobel laureate’s dramas and directed many of them in Poland and abroad. He is the author of new translations of many classics, including the works of Sophocles, Shakespeare, Racine, Hölderlin and Kavafis.

And so we find ourselves at a little railway station in the fictional principality of Alpos – in the very centre of Europe – located close to the key transportation routes connecting the continent’s major capitals. Passengers travelling to different destinations meet here on the way to Bern where they can catch an international express train.

The passengers represent opposing world views and social attitudes. First off, we have the Modernists heading to a huge congress in Paris to settle on the flag for the Earth. Next up are the Conservatives on their way to the ‘Days of Holiness’ in Rome. Finally, there are the suspicious Barbarians/Terrorists departing on a mission to Berlin.

Because of the persistent delays plaguing the railway services, all the passengers face the risk of missing their connections. They are unexpectedly bailed out by a Suicide handcuffed to the train track. In an attempt to rescue the man and to avoid a disaster, the stationmaster forces an international express train to make an emergency stop, which allows the relieved passengers to board it illegally.

The originality of Dead End lies in it being is a philosophical tale presented in the operatic form. The composition is governed by the number three: three acts, three groups of passengers, three suicide attempts (hence the subtitle: ‘Third time’s the charm’). The principal characters are the Stationmaster and the Suicide. The former is a proponent of maintaining order at all costs (despite his lack of illusions), the latter is the epitome of disaffection associated with excess and decadence. Sadly, when the age-old dispute about the meaning of existence unfolds, a third (‘dark’) force enters into the equation and brings doom on everybody.  
Libera openly references the poetics of the Theatre of the Absurd and particularly Sławomir Mrożek’s late plays permeated with bitterness and deep-seated pessimism. The numerous comedic and grotesque elements play up the gloomy tenor of the work. Black humour is used to produce irony and sarcasm. It all perfectly corresponds with Meyer’s music, whose tone often shifts from buffo to serio and back again. It seems a perfect vehicle for the ideas presented in the libretto: formally elegant, technically pristine, logical and well put together (just like the Stationmaster), it evokes anxiety, dissonance and passion tinged with dread and despair (just like the Suicide). All of this unambiguously applies to contemporary Western civilisation, tormented by dramatic dilemmas and conflicts and threatened by naked violence from outside (think Russian aggression against Ukraine).   

The production is directed by Marek Weiss, who returns to the Polish National Opera after the success of his take on Ignacy Jan Paderewski’s Manru.

This promises to be a staging that is not only visually and musically appealing but also intellectually intriguing. It is also sharp, witty and has a ironically sarcastic message that is open to more than one interpretation. Works with such characteristics and of such caliber are not often seen in opera.

Performance credits (Cast & Crew )

Cast

Crew

Ensemble