Muzyka przełomu XIX i XX stulecia splata ze sobą wiele styli i tendencji muzycznych. Przejawem tego są chociażby: manifest artystyczny impresjonizmu, zachowawcze tendencje neoklasycyzmu, czy intensywne przenikanie nowych prądów do muzyki klasycznej w postaci rodzącego się wówczas jazzu. Wszystko to znajdziemy w programie ostatniego, majowego koncertu symfonicznego.
Claude Debussy na zawsze pozostanie dla nas orędownikiem zjawiska, które zwiemy impresjonizmem. Stając naprzeciw programowym i narodowym dążeniom muzyki XIX wieku, postuluje on zgoła nowe podejście do sztuki muzycznej. Odtąd królować będzie barwa, wrażenie, i impresja muzyczna objawiające się wyszukaną orkiestracją, subtelnością brzmienia i zatarciem się wyraźnych granic formalnych dzieła. Jednym z wczesnych przykładów rodzącego się impresjonizmu jest Mała Suita (orkiestracja Henry Büsser). Tym co dodatkowo spaja formę utworu jest nawiązanie do tradycji suity. W czterech częściach zawarł kompozytor: En bateau (W łódce), Cortege (Korowód), Menuet oraz Ballet. Tym, co wpłynęło na wysoką popularność utworu jest m.in. prosta harmonika oraz charakterystyczne, taneczne rytmy.
Zwrot ku tradycji reprezentuje również Koncert fortepianowy G-dur Maurice’a Ravela. Kompozytor nie ukrywał, iż inspiracją dzieła miała być twórczość C. Saint-Saëns’a i W.A. Mozarta (w szczególności Larghetto z Kwintetu klarnetowego). Neoklasyczne dążenia słychać w szczególności w II części Adagio assai, gdzie Ravel sięga do typowego, mozartowskiego stylu wolnych części. Dlatego też często wyrażał się o niej jako dzieło pisane w celu rozrywki, nie zaś z głębokich, artystycznych pobudek – początkowo nawet traktował je jako divertimento. Nie brak w nim licznych nawiązań do folkloru baskijskiego i hiszpańskiego, a nawet do jazzu, który kompozytor entuzjastycznie afirmował. Każdy słuchający z pewnością pozostanie pod wrażeniem ostatniej części koncertu (Presto), w której wybrzmiewa „…niepowstrzymana napaść potęgowana przez wrzaski klarnetu i piccolo, ryk osła na puzonie i okazjonalne fanfary w instrumentach dętych blaszanych” (M. Fleury).
Od muzyki francuskiej przeniesiemy się na grunt muzyki amerykańskiej I połowy XX wieku. Tu królować będzie połączenie klasyki z jazzem i wspomniany wcześniej eklektyzm – znaki rozpoznawcze Georga Gershwina. W „Błękitnej rapsodii” z 1924 roku zawarł on, jak sam się wyraził, „rodzaj muzycznego kalejdoskopu Ameryki”.
„To było w pociągu. Jego mechaniczny rytm, te stuki i łomoty, nierzadko okazuje się inspiracją dla kompozytorów – ja sam często słyszę muzykę w samym sercu hałasu. I właśnie wtedy, w pociągu, nagle usłyszałem, wręcz zobaczyłem na papierze całą strukturę Rapsodii, od początku do końca” – pisze George Gershwin.
Swą popularnością usytuowane na równi z motywem V Symfonii L.van Beethovena, charakterystyczne, otwierające rapsodię glissando klarnetu stanie się odtąd nie tylko symbolem twórczości kompozytora, ale również nowej muzyki.
Po 33 latach nowojorski Brodway świętować będzie udaną premierę nowego musicalu Leonarda Bernsteina – „West Side Story”. Historia osadzona w slumsach Nowego Jorku w połowie lat 50-tych XX wieku oparta zostanie na nieśmiertelnym motywie „Romea i Julii”. Do dnia dzisiejszego muzyka ta pozostaje jedną z najbardziej popularnych wizytówek kompozytora, w której, podobnie jak w przypadku twórczości George’a Gershwina, dokonał on mariażu klasycznej symfoniki z jazzem.
