Ja nie będę wam grał pieśni smutnej,
o Cienie!
lecz dam tryumf dumny i okrutny,
co zawali błękitów sklepienie
i zdruzgoce —
waszych bogów tęskniących bezmoce.
– oto fragment z poematu Tadeusza Micińskiego Witeź Włast, który otwiera pierwotną wersję partytury Uwertury koncertowej Karola Szymanowskiego, stanowiąc jej ukryty program. Utwór po raz pierwszy zabrzmiał podczas koncertu Młoda Polska w muzyce w lutym 1906 roku. Wyraźne słychać w nim inspiracje późnoromantyczną twórczością Ryszarda Straussa, a silna ekspresja znajduje ujście w szerokich tematach i bogactwie harmonicznych rozwiązań.
Zupełnie inny idiom prezentuje natomiast wieńcząca koncert muzyka z inspirowanego góralskim folklorem baletu Harnasie (1923-1931). Z kulturą Podhala Szymanowski stykał się od najmłodszych lat, czego odzwierciedlenie znaleźć można w jego wielu utworach, jednak w żadnym innym dziele tradycja ta nie znajduje tak głębokiej manifestacji w doskonałej artystycznie formie, jak właśnie w Harnasiach. Szczególny wymiar utworu zauważył sam jego autor, który niedługo po ukończeniu dzieła stwierdził, że „dla polskiej muzyki to jest rewelacyjne, granitowy słup, którego nie można obalić„.
Między dziełami Szymanowskiego zabrzmi II Koncert skrzypcowy geniusza wiolinistyki – Henryka Wieniawskiego. Pierwsza wersja jednego z najświetniejszych dzieł kompozytorskich polskiego wirtuoza pochodzi z roku 1862, jednak wielokrotnie poprawiane, w ostatecznej postaci ukazało się dopiero 17 lat później. Dziś wciąż zachwyca elegancją dialogów solisty z orkiestrą oraz zachowaniem równowagi między wirtuozerią a liryzmem, przez co należy do najsłynniejszych polskich kompozycji tego gatunku.
